Ο ρατσισμός είναι μια κοινωνική και ψυχική παρέκκλιση,
είναι ένα φαινόμενο αφύσικο για τον άνθρωπο.
Αν αναπολήσουμε τα παιδικά μας χρόνια ξέρουμε πως δεν γνωρίζαμε τίποτα για αυτό το δηλητήριο, των ανθρωπίνων σχέσεων, που εθιζόμαστε λίγο λίγο από την κοινωνία.
Για να κατανοήσουμε το πρόβλημα θα πρέπει να αντιληφθούμε τα κοινωνικά και ατομικά αίτια.Όχι στο επίπεδο των κυρίαρχων και στο πώς σπέρνουν αυτό το μίσος στους ανθρώπους. Αυτό το γνωρίζουμε πολύ καλά. Το πως προωθείται ο ρατσισμός από τους πολιτικούς, το κράτος, τα ΜΜΕ και τα αφεντικά ως πολιτική επιλογή όταν τους πιάσει ο φόβος για τα οικονομικά τους συμφέροντα είναι λίγο πολύ γνωστό.
Πως όμως γινόμαστε εμείς ρατσιστές; Αυτοί που ζούμε τα ίδια προβλήματα με τον κάθε διαφορετικό γύρω μας; Ενώ δεν έχουμε κανένα συμφέρον από αυτό και είναι ενάντια στη φύση μας ως άνθρωποι; Σε ποια κοινωνικά και ατομικά χαρακτηριστικά ποντάρουν οι κυρίαρχοι ώστε να θεριέψουν αυτήν την μισάνθρωπη ιδεολογία;
Ο ρατσισμός πρώτα από όλα δημιουργείται από την προκατάληψη για οποιονδήποτε δεν γνωρίζουμε καλά. Δυστυχώς αυτή η ανταγωνιστική κοινωνία που ζούμε μας έμαθε να είμαστε καχύποπτοι με τους πάντες. Αλλά ακόμα και αν τον γνωρίσουμε θα πρέπει να έχουμε ίση κοινωνική θέση, διαπροσωπικές σχέσεις και συνεργασία, ώστε να μπορέσουμε να εκμηδενίσουμε τα ρατσιστικά στερεότυπα. Τα δύο τελευταία είναι εύκολα και ίσως υπάρχουν στις καθημερινές μας επαφές με τον οποιοδήποτε «Άλλο» (μιας και ζούμε και δουλεύουμε μαζί) και σε αυτά βρίσκεται και η ελπίδα του να φτύσουμε αυτό το δηλητήριο στα μούτρα αυτών που το δημιουργούν. Οπότε το πρώτο πρόβλημα που εμποδίζει την καταπολέμηση είναι η κοινωνική ανισότητα, η οποία θέλετε ή δεν θέλετε και αν υπάρχει κάποια περίπτωση να εκμηδενιστεί ποτέ , υπάρχει μόνο με την ανατροπή του καπιταλισμού. Καθώς πάντα θα είναι πιο εύκολο να ξεσπάμε τις δικές μας κοινωνικές αδικίες προς τα κάτω και όχι προς τα πάνω. Στο επόμενο δηλαδή στην πυραμίδα της καταπίεσης στρώμα. Άρα για να εκμηδενιστεί ο ρατσισμός πρέπει να εξαλειφθούν και οι κοινωνικές ανισότητες που γεννά ο καπιταλισμός. Για αυτό και η αντιφασιστική και αντιρατσιστική πάλη είναι και πρέπει να είναι ούτως ή άλλως αντικαπιταλιστική.
Η δεύτερη συνθήκη στην οποία πατάει το ρατσιστικό μίσος είναι ο ανταγωνισμός για υλικούς πόρους. Εδώ και αν χρειάζεται ανατροπή του καπιταλισμού. Όταν οι πόροι δεν είναι αρκετοί δημιουργείται ένα αίσθημα απειλής για την ξένη ομάδα που πεινάει όπως εμείς. Για πόσο ακόμα θα τα βάζουμε με τον ξένο πεινασμένο και όχι με το χορτάτο πατριώτη μας;
Η τρίτη θεώρηση βρίσκεται στο ότι η επαφή μεταξύ ομάδων προκαλεί αλλαγές και στις δύο ομάδες. Αυτές οι αλλαγές ονομάζονται διαπολιτισμικές επαφές και είναι μια αμφίπλευρη διαδικασία που μπορεί να οδηγήσει σε εναρμόνιση, αφομοίωση, συντηρητικοποίηση ή περιθωριοποίηση των κοινωνικών ομάδων.
Η εναρμόνιση είναι ότι πιο όμορφο συμβαίνει στις κοινωνίες, είναι η διατήρηση επαφής και η ανάπτυξη σχέσεων μεταξύ των ομάδων. Είναι ο ανατολικός και ο δυτικός πολιτισμός που παντρεύτηκαν στο ρεμπέτικο, είναι οι τσιγγάνοι και οι ισπανοί που φτιάξανε μαζί το φλαμένγκο.
Η αφομοίωση είναι η εγκατάλειψη της παραδοσιακής πολιτισμικής ταυτότητας και η προσχώρηση στην κυρίαρχη κοινωνικά ομάδα. Είναι ο Αρβανίτης που έδερνε το παιδί για να μην μιλάει τα αρβανίτικα και τον πουν Αλβανό. Είναι αυτός που επειδή φοβόταν τη διαφορετικότητά του έγινε πιο εθνικιστής και από τους Έλληνες. Είναι ο Πόντιος που ενώ μιλάει ρώσικα στο σπίτι γράφεται στην Χρυσή Αυγή και ας τον βρίζουν οι φασίστες “κολορώσο” πίσω από την πλάτη του. Είναι ο Σαρακατσάνος που παράτησε τον νομαδικό τρόπο ζωής στα βουνά, για να εγκατασταθεί σε πόλεις κλουβιά. Είναι ο Βλάχος που έσβησε οικιοθελώς τη γλώσσα του. Είναι όλοι αυτοί που η διαφορετικότητα τους έγινε μουσειακό είδος προς ικανοποίηση της κυρίαρχης κοινωνικά ομάδας.
Η συντηρητικοποίηση είναι η προσκόλληση στην ομάδα και η διατήρηση της πολιτισμικής ταυτότητας με παράλληλη υποτίμηση των νέων στοιχείων. Είναι δηλαδή τo κλείσιμο μιας κοινωνικής ομάδας στο καβούκι της και η άμυνα σε οτιδήποτε «ξένο». Η Ελλάδα πάντα ήταν μια περιοχή που λόγω θέσης παντρεύονταν κουλτούρες, γλώσσες και πολιτισμοί. Για αυτό και στην αρχαία Ελλάδα λατρευόταν ως θεός ο Ξένιος Δίας, ο προστάτης των φιλοξενούμενων.
Μόνο στη συντηρητικοποίηση μπορεί να αποδοθεί η αποδοχή μας στο ότι ο Ξένιος Δίας έγινε σύνθημα για ντου των μπάτσων σε μετανάστες.
Τέλος, η περιθωριοποίηση είναι η απώλεια επαφής με την ευρύτερη πολιτισμική ομάδα αλλά και με την κυρίαρχη κοινωνικά. Στο έγκλημα της περιθωριοποίησης οδηγήσαμε τους Ρομά ως δυτικοευρωπαίοι συνολικά. Αφού χρησιμοποιήθηκαν για αιώνες από τους εκάστοτε αφέντες για να μεταφέρουν τα αγαθά τους με το περίφημο ρωμαϊκό διάταγμα «αφήστε τους να περνούν, αφήστε τους να εμπορεύονται», αποφασίσαμε να τους φυτέψουμε σύνορά από το πουθενά, και να τους πούμε ως εδώ, τέλος χρόνου, τώρα θα μείνετε μόνιμα κάπου. Έτσι και έχασαν την πολιτισμική τους επαφή με την ομάδα και βρέθηκαν ξένοι και ανεπιθύμητοι, βορά στα σχέδια αυτών που κάνουν χαρακιές στο πρόσωπο της γης. Με αποτέλεσμα περιθωριοποιημένοι να παρατήσουν τον πολιτισμό, που όπου πήγαιναν διέσωζαν μέσω της μουσικής, και παράλληλα να προσπαθούν να κρατήσουν τον τρόπο ζωής τους ζωντανό, ελεύθεροι ενάντια στις αστικές πόλεις και τον ρατσισμό. Φτάνοντας έτσι στην ακρότητα του να απορρίπτουν βασικά πολιτισμικά ή υλικά αγαθά μόνο και μόνο επειδή εκπροσωπούν την κυρίαρχη κοινωνικά ομάδα.Ένα τέτοιο αγαθό, είναι το σχολείο και η μόνιμη εγκατάσταση. Σύμβολα της νίκης, γι’ αυτούς, του πολιτισμένου κόσμου ενάντια στους ελεύθερους.
Μέχρι να πέσει ο καπιταλισμός και να κόψουμε από τη ρίζα του,
το ρατσιστικό μίσος…
…μπορούμε απλά να προσπαθούμε να είμαστε άνθρωποι,
να συμβαδίσουμε με την φύση μας και να ανεχόμαστε δίπλα μας τον οποιοδήποτε «άλλο», ξένο ή διαφορετικό.
Γιατί η αρμονική σχέση και η συνεργασία μεταξύ των διαφόρων «άλλων» είναι αυτή που γεννά την επανάσταση, το νέο, την εξέλιξη και το όμορφο.